Trzypiętrowy dom mieszkalny przy Grzybowskiej 37 powstał w latach 1936-37 dla Pierwszej Warszawskiej Palarni Kawy, Cykorii i surogatów Kawy „Pluton”. Wyróżniał się nowoczesną architekturą z „leżącymi” oknami, podciętym przyziemiem z filarami, między którymi umieszono witryny sklepów. Budynek za okupacji został poważnie uszkodzony, na poniższym zdjęciu oglądamy go w roku 1945:

Budynek przy Grzybowskiej 37 w 1945 roku; „Dzieje domu przy ulicy Grzybowskiej 37 w Warszawie„, Kordian Tarasiewicz

 

Widać wypalone mieszkania, brak dachu i zawalony narożnik północno zachodni. Uszkodzenia pochodzą prawdopodobnie z okresu powstania warszawskiego, gdyż na fotografii lotniczej z drugiej połowy lipca 1944 roku można jeszcze dostrzec kompletny dach i nienaruszone narożniki:

Grzybowska 37 zaznaczona na zdjęciu lotniczym z 26 lipca 1944 roku.

 

Wytrzymała żelbetowa konstrukcja pozwoliła po wojnie nie tylko naprawić uszkodzenia, ale i dobudować jedno piętro.

Budynek przetrwał do 2019 roku. W lutym wybrałem się na Grzybowską, żeby zrobić zdjęcie porównawcze. Chciałem zestawić ujęcie współczesne z fotografią uszkodzonego budynku z 1945 roku. Efektem jest poniższy kolaż:

Grzybowska 37 w lutym 2019 roku w kolażu ze zdjęciem uszkodzeń z 1945 roku.

 

Nie wiedziałem wtedy, że od kilku lat toczy się walka o wpisanie go do rejestru zabytków. Ostatecznie władzom Woli nie udało się uratować budynku i został on rozebrany kilka dni temu. Ma tutaj powstać nowoczesny apartamentowiec. Dziś to miejsce wygląda tak:

Gruzy po rozebranym budynku przy Grzybowskiej 37, 22 kwietnia 2019.

 


Aktualizacja z 2 maja 2019

Zmieniłem datowanie zdjęcia historycznego oraz jego źródło. Pierwotne datowanie (1944) zostało zakwestionowane przez Warszawska identyfikacja. Po analizie zdjęć lotniczych doszedłem do wniosku, że powojenne datowanie jest bardziej prawdopodobne. Ostatecznie zdjęcie zlokalizowałem też w książce Kordiana Tarasiewicza „Dzieje domu przy ulicy Grzybowskiej 37 w Warszawie„, gdzie opisane jest jako stan z 1945 roku. I na takie właśnie datowanie zmieniłem wszystkie opisy zdjęcia w tym wpisie.

Fotografia pochodzi ze zbiorów autora książki, Kordiana Tarasiewicza. Podziękowania dla Warszawskiej identyfikacji za czujność!


Źródła:

  • Zdjęcie uszkodzonego budynku przy Grzybowskiej 37 w 1945 roku; „Dzieje domu przy ulicy Grzybowskiej 37 w Warszawie”, Kordian Tarasiewicz; Warszawa, 2013
  • Zdjęcie lotnicze z 26 lipca 1944 roku (ref: USEC R65); The National Archives at College Park, Maryland
  • „Grzybowska 37”, Jerzy S. Majewski; wyborcza.pl
Tags:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *