Odkryłem niedawno stronę Pancerne wraki ’39, której autorzy postawili sobie za cel skatalogowanie wraków pancernych z września 1939 roku. Na stronie znajdziemy galerię, w której każda pozycja jest oznaczona tagami, a sama galera posiada możliwość filtrowania. Sprawia to, że przeglądanie wraków z Warszawy jest bardzo proste. Właśnie w ten sposób znalazłem poniższe zdjęcie zniszczonego czołgu Panzerkampfwagen II przy przy Grójeckiej 72:
Jest to prawdopodobnie jeden z kilku czołgów 4. Dywizji Pancernej, zniszczonych w tym miejscu 9 września przez działon podporucznika Suchockiego. Na zdjęciu wrak jest już ściągnięty z ulicy i ustawiony pod budynkiem o adresie Grójecka 72. W tle widzimy wypaloną, nieistniejącą już kamienicę pod adresem Grójecka 73. Obok niej, w oddali, widać dom pod numerem 77 (obecnie 75), w którym dziś mieści się Ośrodek Kultury Ochoty. Ściana za wrakiem, która przesłania część kadru, należy do nieistniejącego budynku pod adresem Grójecka 74, widocznego też na innym zdjęciu tego samego wraku, które znalazłem kiedyś na aukcji internetowej:
Zdjęcie ze strony Pancerne wraki ’39 jest dla mnie wyjątkowe, bo to jedyna – znana mi – fotografia z lat 1939-1945, przedstawiająca budynek, w którym mieści się dziś Ośrodek Kultury Ochoty (OKO). Kamienica ta, jako jedyna z widocznych w kadrze, przetrwała wojnę. Dlatego zdecydowałem się wykonać zdjęcie porównawcze.
Wrak stał w okolicach miejsca, w którym dziś ulica Baśniowa wpada do Grójeckiej (gdyby przedwojenna kamienica pod numerem 74 wciąż istniała, stałaby właśnie u wylotu Baśniowej). Pozycję wraku zaznaczyłem na poniższym kolażu fotoplanów z lat 1939 i 2018:
Dziś to miejsce wygląda zupełnie inaczej, jedynym wspólnym elementem obydwu zdjęć jest budynek OKO.
Zestawienie byłoby trudne do analizy, w związku z tym postanowiłem nałożyć fotografię z 1939 roku na współczesne ujęcie, manipulując nieco przezroczystością:
Gdyby ktoś chciał obejrzeć więcej zdjęć wraków niemieckich czołgów z tego miejsca, zachęcam do odwiedzenia strony Pancerne wraki ’39, oraz mojego wpisu sprzed kilku miesięcy: Och Teatr.
Źródła:
- Zdjęcie wraku Pz.Kpfw II przy ulicy Grójeckiej 72; Pancerne wraki ’39
- Zdjęcie wraku Pz.Kpfw II na ulicy Grójeckiej; eBay
- Niemieckie zdjęcie lotnicze z 24 września 1939 roku; Kolekcja materiałów teledetekcyjnych, Archiwum Państwowe w Warszawie
- Ortofotomapa Warszawy z 2018 roku; Warszawa Historyczna na stronach Urzędu Miasta